Scripta

Na tej stronie znajduje się wciąż uzupełniany wykaz publikacji dotyczących antyku i recepcji kultury antycznej, związanych z działalnością Ośrodka Badań nad Tradycją Antyczną oraz Wydziału „Artes Liberales”. Jeśli jest to możliwe, staramy się zamieszczać także linki do wersji elektronicznych prac: 

Seria „OBTA Studies in Classical Reception”
Publikacje Pracowni Dantyszka
Pozostałe serie:
Książki
Artykuły
Popularyzacja nauki




Seria „OBTA Studies in Classical Reception”: 


Antiquity and We
Antiquity and We 
ed. Katarzyna Marciniak
Warsaw 2013
ISBN 9788363636197


Antyk i my
Antyk i my [polska wersja powyższego tomu]
koncepcja i redakcja naukowa Katarzyna Marciniak
Warszawa 2013
ISBN 9788363636180




Image title
Polish Literature for Children and Young Adults Inspired by Classical Antiquity. A Catalogue
eds. Katarzyna Marciniak, Elżbieta Olechowska, Joanna Kłos, Michał Kucharski 
Warsaw 2013
ISBN 9788363636128


Tadeusz Zieliński, Queen of the Wind Maidens. Prologue
Tadeusz Zieliński, Queen of the Wind Maidens. Prologue
introduction Michał Mizera, translation from the Russian original Katarzyna Tomaszuk, English translation and textual notes Elżbieta Olechowska
Warsaw 2013


Classical Antiquity on Communist Stage in Poland. Ancient Theatre as an Ideological Medium. A Critical Review
Classical Antiquity on Communist Stage in Poland. Ancient Theatre as an Ideological Medium. A Critical Review
ed. Elżbieta Olechowska
Warsaw 2015
ISBN 978-83-63636-30-2


De amicitia. Transdisciplinary Studies on Friendship
De amicitia. Transdisciplinary Studies on Friendship
eds. Katarzyna Marciniak and Elżbieta Olechowska
Warsaw 2017
ISBN 978-83-63636-58-6



Publikacje Pracowni Dantyszka: vide strona Pracowni Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej


Pozostałe serie: 
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”:


Konteksty: Między Slavia Latina i Slavia Orthodoxa.
Konteksty: Między Slavia Latina i Slavia Orthodoxa
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”. Zeszyty 1–2 
Warszawa 1995 
ISBN 83-901603-3-1 

Pierwsze dwa zeszyty serii poświęconej łacińskiemu składnikowi polskiej pamięci historycznej i studiom nad częścią naszego dziedzictwa kulturowego, zapisanego po łacinie. Książka prezentuje temat tradycji łacińskiej w regionie między Niemcami a Rosją, integrującej ten obszar z Europą Zachodnią, a zarazem dzielącej Słowian ruchomą linią graniczną między światem rzymskim a bizantyńskim. Zeszyt zawiera siedem artykułów wybitnych znawców problemu z Polski, Włoch, Ukrainy i Litwy. 


Nauki matematyczno - przyrodnicze.  Muzykografia. Literatura myślicielska XIII–XV w.
Nauki matematyczno-przyrodnicze. Muzykografia. Literatura myślicielska XIII–XV w. 
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”Zeszyty 3–4
Warszawa 1995
ISBN 83-901603-5-8 

Książka prezentuje podstawowe założenia programu „Łacina w Polsce” i plany, związanej z tym programem, jedenastotomowej antologii łacińskich źródeł do dziejów kultury Polski i szerzej regionu Europy Środkowo-Wschodniej, wydawnictwa przeznaczonego na użytek międzynarodowego odbiorcy. W zeszytach znalazły się projekty trzech tomów antologii. Książka dla każdego, kogo interesuje problematyka funkcji łaciny w naukach matematyczno-przyrodniczych, muzykografii oraz filozofii od XIII do XV w. 


Antiquitates. Od Jana Zamoyskiego do Stefana Cybulskiego
Antiquitates. Od Jana Zamoyskiego do Stefana Cybulskiego 
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”Zeszyty  5–6 
Warszawa 1997 
ISBN 83-901603-4-X 
ISSN 1427-4485 

Książka zawiera studium na temat pojęcia antiquitates i znaczenia badań nad nimi dla rozwoju nauk historycznych. Publikacja prezentuje również sylwetkę i prace wybitnego uczonego Georga Wendego, profesora i rektora Gimnazjum Akademickiego w Toruniu (1695–1705), prekursora badań nad antiquitates. Cennym uzupełnieniem tomu jest zapis dyskusji przeprowadzonej w czasie sesji naukowej poświeconej tym zagadnieniom, która odbyła się w OBTA UW 14 listopada 1994 r.


Pomniki prawa doby renesansu w Europie Środkowo Wschodniej.
Pomniki prawa doby Renesansu w Europie Środkowo-Wschodniej 
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”Zeszyty 7–9  
Warszawa 1999 
ISBN 83-901603-7-4 
ISSN 1427-4485 


Tom poświęcony historii prawa; zawiera studium prof. Juliusza Bardacha, wybitnego historyka ustroju i prawa Polski i Litwy, oraz prof. Marka Kuryłowicza, autora licznych monografii i prac z zakresu prawa rzymskiego. W części pierwszej tomu (autorstwa prof. J. Bardacha) ukazany został wpływ prawa rzymskiego na genezę i rozwój Statutów Wielkiego Księstwa Litewskiego, które w dziedzinie kodyfikacji prawa wyprzedziło Koronę. Studium prof. M. Kuryłowicza przedstawia historię oraz program ideowy Akademii Zamojskiej, a także historię i zakres nauczania prawa w tej placówce w świetle wybranych łacińskich tekstów źródłowych.



Krystyna Wyssenhoff-Brożkowa,  Studia nad łaciną średniowieczną w Polsce.
Krystyna Wyssenhoff-Brożkowa, Studia nad łaciną średniowieczną w Polsce
Seria „Łacina w Polsce. Zeszyty  Naukowe”Zeszyty 10–12  
Warszawa 1998
ISBN 83-901603-7-4 
ISSN 1427-4485 


Pierwsza w Polsce próba syntetycznego opracowania tendencji rozwojowych polskiej łaciny średniowiecznej na tle jej związków z językami etnicznymi. Autorski tom prof. Krystyny Wyssenhoff-Brożkowej zawiera cztery studia poświęcone językowi łacińskiemu jako środkowi komunikacji w Polsce od XI do XVI w. (Pisownia i wymowa. Ciekawe zjawiska fonetyczne. Tworzenie nowych wyrazów. Osobliwości fleksyjne). Praca obejmuje swym zakresem różne gatunki piśmiennictwa: utwory literackie, dokumenty, zapiski, korespondencję. 


Seria „Ludzie i Teksty”:


Tadeusz Zieliński, Listy do Stefana Srebrnego.

Tadeusz Zieliński, Listy do Stefana Srebrnego
Oprac. Grażyna Golik-Szarawarska 
Seria „Ludzie i Teksty”
Warszawa 1997 
ISBN 83-901603-6-6 

Pierwszy tom serii poświęconej życiu i działalności wybitnych uczonych i artystów, którzy w XIX i XX w. odegrali ważną rolę w utrzymywaniu Polski w kręgu kultury śródziemnomorskiej. 
Książka zawiera zbiór niedrukowanych dotychczas listów (z lat 1919–1944) jednego z najwybitniejszych polskich filologów klasycznych oraz znawcy teatru i dramatu antycznego Tadeusza Zielińskiego do jego ucznia, Stefana Srebrnego. 
Książka daje wgląd w relacje między tymi dwoma znakomitymi filologami klasycznymi; to także przyczynek do historii elit okresu międzywojennego i dziejów „międzynarodówki” filologów klasycznych, przede wszystkim jednak cenne źródło wiadomości o samym Tadeuszu Zielińskim. 
Tom zamyka studium o teatralnych zainteresowaniach obydwu wybitnych uczonych.


Tadeusz Zieliński, Kultura i rewolucja. Publicystyka z lat 1917–1922.
Tadeusz Zieliński, Kultura i rewolucja. Publicystyka z lat 1917–1922
Przełożyła, opracowała i wstępem opatrzyła Hanna Geremek. 
Seria „Ludzie i Teksty”
Warszawa 1999 
ISBN 83-7181-130-6

Książka prezentuje nieznane w Polsce artykuły Tadeusza Zielińskiego, światowej rangi filologa klasycznego i wielkiego humanisty, dające świadectwo jego postawy jako uczonego wobec rozgrywających się w latach 1917–1922 wydarzeń. Wcześniej artykuły te publikowane były jedynie w prasie rosyjskiej w latach rewolucji. Książka stanowi cenny przyczynek do intelektualnej biografii wybitnego polskiego uczonego.


Tadeusz Zieliński, Queen of the Wind Maidens. Prologue

Tadeusz Zieliński, Autobiografia. Dziennik 1939–1944
red. Hanna Geremek i Piotr Mitzner
Seria „Ludzie i Teksty”
Warszawa 2005
ISBN 83-923482-0-6

Pierwszy z zamieszczonych w tym tomie nowo odkrytych tekstów wielkiego uczonego – autobiografia, adresowana do dzieci i spisana już po opuszczeniu Rosji i podjęciu przez Zielińskiego pracy na Uniwersytecie Warszawskim – to najobszerniejsze przedstawienie jego życia oraz pracy naukowej i nauczycielskiej do roku 1924, a zarazem znakomite źródło do poznania epoki. Tekst drugi to dziennik prowadzony przez Zielińskiego w ostatnich latach życia, które stary i schorowany uczony spędził u syna Feliksa w bawarskiej miejscowości Schondorf. Oba te niezwykłe źródła, odnalezione – pierwsze w Japonii, u tamtejszych potomków uczonego, drugie w petersburskim Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk – docierają do rąk Czytelnika już po śmierci ich odkrywczyni i edytorki, dr Hanny Geremek, która, zafascynowana osobowością i dokonaniami Zielińskiego, z pasją i poświęceniem zabiegała o przywrócenie polskiej kulturze tej niezwykłej postaci.


Seria „Eseje i Studia”:



Tradycje antyczne w kulturze europejskiej – perspektywa polska.
Tradycje antyczne w kulturze europejskiej – perspektywa polska 
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera, tom 1 
Warszawa 1995
ISBN 83-901603-0-7

Tom przedstawia referaty i dyskusję ze spotkania poświęconego problematyce roli i funkcjonowania antyku w kulturze polskiej wpisanej w szeroki kontekst europejski, m.in. wystąpienie Aleksandra Gieysztora Pars Occidentis średniowiecznej Europy Środkowowschodniej. Książka dla wszystkich humanistów zajmujących się tradycją śródziemnomorską w kulturze europejskiej.


Thomas Conley,  Byzantine Culture in Renaissance and Baroque Poland.
Thomas Conley, Byzantine Culture in Renaissance and Baroque Poland 
Seria „Eseje i Studia” pod  redakcją Jerzego Axera, tom 2 
Warszawa 1994 
ISBN 83-901603-1-5

Znakomite studium naukowe światowej sławy profesora amerykańskiego University of Illinois, wybitnego znawcy dziejów retoryki i historii kultury, świetnego  bizantynisty. Pokazuje powiązania polskiej kultury z kulturą wschodnio- i zachodnioeuropejską od czasów średniowiecza do XVII w. 


Ihor Sevčenko, Ukraina między Wschodem a Zachodem.
Ihor Sevčenko, Ukraina między Wschodem a Zachodem
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera, tom 3 
Warszawa 1996
ISBN 83-901603-2-3

Trzy rozprawy wybitnego amerykańskiego profesora Harvard University, jednego z najbardziej cenionych w świecie znawców historii Bizancjum i Europy Wschodniej, na temat łaciny w kształtowaniu się tożsamości kulturowej i narodowej Ukrainy, roli dawnej Polski w transmisji dziedzictwa kultury antycznej na Wschód oraz związków z kulturą polską kijowskiego metropolity Piotra Mohyły, organizatora szkolnictwa na Ukrainie i reformatora Kościoła. 
Bogata bibliografia przedmiotu.


Tadeusz Zieliński, Queen of the Wind Maidens. Prologue
Rhetoric of Transformation 
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 2003 
ISBN 83-7181-286-8 



Panorama lojalności. Prusy Królewskie i Prusy Książęce w XVI wieku.
Panorama lojalności. Prusy Królewskie i Prusy Książęce w XVI wieku 
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 2001 
ISBN 83-7181-229-9


Terra Marique
Terra Marique 
red. Jan Kieniewicz 
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 2001 
ISBN 83-912525-4-X


Jan Okoń, Na scenach jezuickich w dawnej Polsce
Jan Okoń, Na scenach jezuickich w dawnej Polsce 
Seria „Eseje i Studia” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 2006 
ISBN 83-920180-8-7


Jan Okoń, profesor zwyczajny w Uniwersytecie Łódzkim, wyrósł jako badacz teatru i dawnej literatury w krakowskim środowisku akademickim: tu studiował w Uniwersytecie Jagiellońskim, tu zdobył doktorat; pracował m.in. w Akademii Pedagogicznej w Krakowie, a także w Uniwersytecie Państwowym w Mediolanie. Jest autorem podstawowej monografii o teatrze jezuitów: Dramat i teatr szkolny. Sceny jezuickie w XVII wieku (1970) oraz naukowych edycji Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim i Staropolskich pastorałek dramatycznych, ale też opracowania edytorskiego Poezji i dramatów Karola Wojtyły-Jana Pawła II.

Rozprawy zebrane w obecnym tomie są próbą współczesnego spojrzenia na teatr jezuitów i przybliżenia jego realiów dzisiejszemu odbiorcy; pokazują, jakie budził zgorszenie i jakie tłumy przyciągał na początku, jak rozwijał formy wizualne kultury i jak kształtował nową świadomość, otwartą na świat. Opowiada o książętach ruskich na scenie i o carze Piotrze I jako widzu przedstawienia; o męczennikach w Hiszpanii, o Genezjuszu, patronie sztuki aktorskiej, i o Mikołaju Radziwille Sierotce, sławnym pielgrzymie do Ziemi Świętej, a po upływie półtora wieku bohaterze dramatu zapustnego; o sztuce aktorskiej i Włochach jako urodzonych aktorach, a także o rozwoju badań teatrologicznych w Niemczech i Austrii, na Ukrainie i w Rosji.



Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum”:


Horacy i polski horacjanizm . W dwutysięczną rocznicę śmierci Horacego.

Horacy i polski horacjanizm. W dwutysięczną rocznicę śmierci Horacego
Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 1993 
ISBN 83-901171

Książka obejmuje materiały z Sesji Horacjańskiej zorganizowanej w roku 1992 z racji 2000 rocznicy śmierci Horacego przez Wydział I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk i Polskie Towarzystwo Filologiczne. Znalazły się tu referaty wybitnych znawców twórczości poety oraz zapis dyskusji panelowej poświęconej głównie przekładom i tradycji Horacego w Polsce. W aneksie zamieszczono materiały dokumentujące eksperymentalny program liceum klasycznego. 


Retoryka antyczna i jej dziedzictwo
Retoryka antyczna i jej dziedzictwo 
Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum” pod redakcją Jerzego Axera 
Warszawa 1996
ISBN 83-87945-03-9

Część pierwsza książki zawiera referaty i komunikaty wygłoszone na sesji naukowej Polskiego Towarzystwa Filologicznego na temat retoryki antycznej – jej teoretycznych założeń i praktycznych zastosowań w starożytności oraz współczesnych prób wykorzystania jej dorobku w naukach humanistycznych. W części drugiej znalazły się wystąpienia członków Polskiej Sesji International Society for the History of Rhetoric (ISHR) w czasie IX Kongresu Międzynarodowego ISHR w Turynie (1993).


Antiquorum non immemores.

Antiquorum non immemores... Polskie Towarzystwo Filologiczne 1893–1993 
Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum” pod redakcją Jerzego Axera
Księga zbiorowa pod redakcją Jerzego Łanowskiego i Alicji Szastyńskiej-Siemion 
Warszawa–Wrocław 1999
ISBN 83-901603-8-2


Księga pamiątkowa poświęcona dziejom i działalności Polskiego Towarzystwa Filologicznego (PTF), wydana z okazji setnej rocznicy jego założenia. Składa się z dwóch części: referatów prezentujących osiągnięcia polskiej filologii klasycznej i dyscyplin najściślej z nią związanych na przestrzeni ostatnich stu lat oraz historię powstania i organizacji Towarzystwa i jego kół terenowych wraz z biografiami honorowych członków PTF. 



Studia Thorunensio-Classica.
Studia Thorunensio-Classica. Tradycje antyczne w Polsce Północnej 
Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum” pod redakcją Jerzego Axera
Warszawa 2002 
ISBN 83-912525-7-4 
ISBN 83-87045-93-4


Łacina na ławie oskarżonych.
Łacina na ławie oskarżonych
Druk z okazji Setnego Zjazdu PTF 
Seria „Acta Societatis Philologae Polonorum” pod redakcją Jerzego Axera
Warszawa 2004 
ISBN 83-912525-9-0 

Książka Françoise Waquet Le latin ou l'empire de un signe (Paryż 1998, wersja angielska Londyn–Nowy Jork 2001) sprowokowała dyskusje w wielu środowiskach na całym świecie. Na dyskusję panelową „Sąd nad łaciną”, która odbyła się 10 marca 2004 roku w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego, przybyło ponad sto osób: młodzi uczeni z Ukrainy, Białorusi, Litwy, Rosji i Polski (uczestnicy sesji poświęconej tradycji klasycznej, zorganizowanej w ramach Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej Europy Środkowej i Wschodniej); ponadto studenci i profesorowie oraz niezrzeszeni miłośnicy i wrogowie łaciny. W roli ławników wystąpili członkowie Komisji Neolatynistycznej Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN. 


Seria „Antyk Romantyków”:

Inspiracje Grecji antycznej w dramacie dobry renesansu. Rekonensans.
Inspiracje Grecji antycznej w dramacie doby romantyzmu. Rekonesans
red. Maria Kalinowska 
Wydawnictwo Adam Marszałek
Warszawa 2001
ISBN 83-7174-667-9

„Książka przedstawia generalny problem – zmianę w sposobach przejęcia dziedzictwa antycznego w romantyzmie – jako temat dyskursu kultury europejskiej, który się toczył w filozofii, krytyce, literaturze epoki. Łączy wiele dyscyplin: badania historycznoliterackie i komparatystykę; generalny pomysł wywodzi się z historii idei. Skrótowo mówiąc, chodzi o przemianę antyku ze wzoru estetycznego i repertuaru tematów w tradycję w nowożytnym rozumieniu [...]. Praca podejmuje temat ważny właśnie teraz. Wskazuje, jak przemyślenie tradycji antycznej organizuje dyskurs, który myślowo jednoczy tworzącą się w wieku XIX Europę narodów. Ukazuje «jedność w wielości» kultury i chwyta jej dynamikę.”



Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans
Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans
red.  Maria Kalinowska, Bogna Paprocka-Podlasiak
Wydawnictwo Naukowe GRADO
Warszawa 2003
ISBN 83-89588-01-3

„Antyk widziany oczami romantyków to zagadnienie wciąż przyciągające uwagę badaczy, wciąż inspirujące i żywe. Odsłaniające nowe wymiary romantycznego stosunku do tradycji. Mity antyczne w romantycznej recepcji; podróże malarzy i pisarzy do Grecji i Włoch; Ateny, Rzym i Konstantynopol jako centra europejskiej tradycji, fascynujące w swej kulturowej i religijnej odmienności, ale i tworzące jedność dziedzictwa europejskiego; antyk jako maska współczesności i język mówienia o walkach niepodległościowych – oto niektóre z zagadnień prezentowanych w tej książce, która jest rekonesansem w obrębie szerokiego zagadnienia recepcji antyku w romantyzmie.

Bohaterami książki są zarówno polscy, jak i europejscy romantycy: pisarze, poeci, malarze, filozofowie, poruszający się po obszarze uniwersalnego dziedzictwa kultury europejskiej. Zamieszczone tu prace – autorstwa wybitnych badaczy literatury i sztuki romantycznej – pokazują różne porządki i style humanistycznej refleksji, różne wybory metodologiczne oraz szerokie kręgi tematyczne i problemowe. Ta wielowymiarowość i różnorodność stanowi istotną cechę książki i jej wartość.”



Bizancjum – prawosławie – romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku
Bizancjum – prawosławie – romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku  
red. Jarosław Ławski, Krzysztof Korotkich (Uniwersytet w Białymstoku) 
Warszawa 2004 
ISBN 83-86064-08-0

„Zasadniczą zaletę książki stanowi dwoistość perspektywy – Bizancjum oglądane jest zarówno w optyce Wschodu, jak i Zachodu. Sprzyja to demaskowaniu stereotypów, przybliżaniu powierzchownie ocenianego dorobku bizantyjskiej kultury, odsłanianiu jej różnorodności, wewnętrznych napięć, niezwykłego wymiaru poszukiwań duchowych oraz ich konsekwencji egzystencjalnych, co znacznie wykracza poza fascynację filologią i estetyką ikony, stanowiących stały topos w badaniach bizantynistów.

Zebrane w tomie rozprawy podają rzetelną i zaktualizowaną informację o Bizancjum i o Prawosławiu, o wschodniosłowiańskiej kulturze i sztuce; mówią, czym zachodniosłowiańska, na katolicyzmie ufundowana kulturowa formacja, była dla formacji wschodniej, o bizantyjskiej genealogii i prawosławnym charakterze; obrazują i przekonują, jak poważną kwestię stanowi ów bizantyński Wschód dla słowiańskich kultur Zachodu, w tym dla kultury polskiej. Ile tu jest zapomnianych lub z różnych powodów pomijanych w badaniach wątków i jak głębokie są związki, które koniecznie znać powinniśmy i o których pamiętać nam wypada przy każdej próbie zrozumienia charakteru i sensu naszych dziejów.”



Świat z tajemnic wyspowiadany… Studia o Samuelu Zborowskim Juliusza Słowackiego


Świat z tajemnic wyspowiadany... Studia o Samuelu Zborowskim Juliusza Słowackiego
red. Maria Kalinowska, Janusz Skuczyński, Magdalena Bizior
Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Warszawa 2006 
ISBN 83-231-1932-5

„Juliusz Kleiner nazwał Samuela Zborowskiego «najdziwniejszym poematem literatury polskiej» i w istocie utwór ten zajmuje w literaturze polskiej miejsce niezwykłe. Dziś pozycja dramatu wśród dzieł polskiego romantyzmu jest szczególna – bardzo wysoka, można nawet zaryzykować stwierdzenie, że w pewien sposób nawet porównywalna z Mickiewiczowskimi Dziadami. Już zresztą Wilam Horzyca i Leon Schiller uważali, że jest to tekst wielki, mogący – ze względu na problematykę narodową – konkurować z Dziadami.

U progu trzeciego tysiąclecia, w chwili wystawiającej na próbę naszą pamięć historyczną i zdolność zachowania tożsamości, możemy uznać dramaty Słowackiego za fascynujące wyzwanie. Jest ono adresowane do tych twórców, którzy zechcą w języku najszlachetniejszej tradycji formułować współczesne pytania egzystencjalne, nie rezygnując zarazem z pojęcia narodowej wspólnoty historycznej.

Niezwykłe, arcytrudne dzieło Słowackiego zostało poddane wielostronnemu oglądowi. W efekcie czytelnik otrzymuje różnorodne opracowania, raz wzajemnie uzupełniające się, raz krzyżujące, nawet grożące interpretacyjnymi kolizjami. To naturalne – to wręcz walor tak skonstruowanej książki.”



Hieroglifem pisane dzieje… Starożytny Wschód w wyobraźni romantyków
Hieroglifem pisane dzieje... Starożytny Wschód w wyobraźni romantyków
red. Włodzimierz Szturc, Magdalena Bizior-Dombrowska
Warszawa 2007
ISBN 978-83-7181-500-3
„Celem książki, którą oddajemy w ręce Czytelnika, jest przedstawienie nowoczesnego ujęcia tradycji egipskiej, babilońskiej, orfickiej i rzymskiej w cywilizacji Europy po XVII wieku. I nie tylko, bo przecież ten wiek należy ujmować również jako kontynuację epok wcześniejszych… Epoki bowiem narastają, jedna na drugiej, kontaminują ze sobą, tworząc ową tektonikę dziejów, do której dziś mamy dość obojętny stosunek. […] Chcielibyśmy, by wszystkie wypowiedzi składające się na niniejszy tom były wyrazem nieusuwalnego pragnienia, które pozwala mówić o nowożytności, także już tej minionej, jako o ustawicznym przeglądaniu się w ginącej, lecz jaśniejącej w mrokach tysiącleci, przeszłości naszej cywilizacji.”


Seria „Arcydzieła Literatury Nowogreckiej” 


Seria „Debaty IBI AL” / „Debaty ARTES LIBERALES”:

Debaty I
Debaty IBI AL. Tom I 
Warszawa 2008


Debaty II

Debaty IBI AL. Tom II
red. Jan Kieniewicz, Natalia Kotsyba, Marek Szczypek, Katarzyna Tomaszuk
Warszawa 2009


Debaty III
Debaty IBI AL. Tom III: Odszukiwanie pamięci. Odnajdywanie w historii
red. Natalia Kotsyba, Katarzyna Tomaszuk
Warszawa 2011


Debaty IV
Debaty IBI AL. Tom IV: ЦИВИЛИЗАЦИОННЫЙ ВЫБОР И ПОГРАНИЧЬЕ
red. Jan Kieniewicz
Warszawa 2011
ISSN 2081-3228


Debaty V
Debaty IBI AL. Tom V: Co Słowacki ma nam dziś do powiedzenia?
red. Maria Kalinowska, Jan Kieniewicz
Warszawa 2012
ISBN 978-83-64003-04-2



Debaty VI
Debaty Artes Liberales. Tom VI: ПОГРАНИЧЬЕ КУЛЬТУР – КУЛЬТУРЫ ПОГРАНИЧЬЯ
red. Zoja Morochojewa
Warszawa 2012
ISSN 2299-8799 

ISBN 978-83-63636-7-4



Debaty VII
Debaty Artes Liberales. Tom VII: ПОГРАНИЧЬЯ ЕВРО-АЗИИ
red. Zoja Morochojewa
Warszawa 2013
ISSN: 2299-8799

ISBN 978-83-63636-14-2



Debaty VIII
Debaty Artes Liberales. Tom VIII: Inteligent, humanista, intelektualista 
red. Katarzyna Tomaszuk
Warszawa 2014
ISSN: 2081-3228

ISBN 978-83-63636-29-6





Książki:


Listowne Polaków rozmowy.
Listowne Polaków rozmowy: List łacińskojęzyczny jako dokument polskiej kultury XVI i XVII wieku  
Praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Axera i Jerzego Mańkowskiego
Wydawnictwo Aletheia i Instytut Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego 
Warszawa 1992
ISBN 83-900393-3-8

Książka poświęcona tematowi „latina epistola” jako ważkiej części staropolskiej korespondencji. Zawiera referaty wybitnych filologów klasycznych i historyków oraz zapis ich dyskusji w czasie sesji naukowej na temat łacińskojęzycznej epistolografii renesansu i baroku. 


Pour Sa Majesté le Roi ...
Pour Sa Majesté le Roi... Rysunki „z antyku” w zbiorach Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego
Katalog wystawy 
Warszawa  1993





Marian Plezia, Z dziejów filologii klasycznej w Polsce.
Marian Plezia, Z dziejów filologii klasycznej w Polsce
Polskie Towarzystwo Filologiczne 
Warszawa  1993
ISBN 83-901652-1-X

Książka wydana w stulecie Polskiego Towarzystwa Filologicznego zawiera zbiór kilkunastu rozpraw profesora Mariana Plezi ofiarowanych Towarzystwu z okazji tego jubileuszu. Ten najsłynniejszy polski leksykograf-latynista, mediewista, znawca myśli Platona i Arystotelesa, wszechstronny badacz dziejów filologii klasycznej, konsekwentnie udowadniał w swoich pracach łacińską i chrześcijańską tożsamość naszej kultury. Daje temu wyraz również w tej publikacji. 
Między innymi w książce znalazło się sławne studium Dziecię niedoli, poświęcone ostatniemu okresowi życia najwybitniejszego polskiego filologa klasycznego o światowej sławie – Tadeusza Zielińskiego, wielkiej i tragicznej postaci, a także rozprawka o roli prof. Kazimierza Kumanieckiego w dziejach polskiej filologii klasycznej. Autor przypomina również zupełnie zapomnianą postać Jana Karola Serry, łacińskiego dziejopisa Napoleona I, co może zainteresować nie tylko filologów klasycznych.


Małgorzata Borowska, Mormolyke. Książka do nauki języka starogreckiego
Małgorzata Borowska, Mormolyke. Książka do nauki języka starogreckiego  
Warszawa  1996
ISBN 83-214-1106-1

Nowoczesny, pełen humoru podręcznik języka starogreckiego dla studentów szkół wyższych oraz uczniów klas klasycznych, a także samouków. 85 lekcji, z dużym zasobem słownictwa i materiałem gramatycznym ograniczonym do minimum. Lekcje bawią, uczą nie tylko języka, ale i greckiej kultury. Książka zawiera wyłącznie teksty oryginalne, są tu wyjątki z utworów wszystkich niemal wybitnych pisarzy greckiej literatury (od Homera po Ojców Kościoła). W tekście występuje dużo dialogów, które ożywiają materiał, wiele sentencji, anegdot, dowcipów, zagadek. Liczne reprodukcje scen z waz greckich, układane seriami z najważniejszymi wątkami mitycznymi, wprowadzają w świat greckich wierzeń i mają służyć Czytelnikom za sprawdzian ich wiedzy mitologicznej. 
Podręcznik wyróżniony na IV Krajowych Targach Książki Akademickiej.


Siew Dionizosa. Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej. Rekonesans.
Siew Dionizosa. Inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie Środkowej i Wschodniej. Rekonesans
The Seeds of Dionysus. The Inspiration of Ancient Greece for Twentieth-Century Theatre and Drama in Eastern and Central Europe. Reconnaissance
Oprac. Małgorzata Borowska  
Warszawa 1997
ISBN 83-7181-057-1 

Książka zawiera teksty autorów polskich, czeskich, niemieckich, hiszpańskich i greckich, prezentowane na zorganizowanej we Wrocławiu międzynarodowej sesji poświeconej inspiracji Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX w. Tom zawiera spis najważniejszych kierunków badań nad spuścizną antyczną z perspektywy różnych dyscyplin i punktów widzenia (filologowie klasyczni, historycy i teoretycy teatru, tłumacze dramatu greckiego, reżyserzy i aktorzy). Książka nie tylko dla filologów i ludzi teatru, ale także dla szerszej publiczności zainteresowanej współczesną kulturą i jej związkami z antykiem. 


Scaenica Saravi-Varsoviensia.
Scaenica Saravi-Varsoviensia. Beiträge zum antiken Theater und zu seinem Nachleben 
Warszawa 1997
ISBN 83-7181-006-7 

Ważna lektura dla osób zainteresowanych problematyką teatru starożytnego i jego recepcji, przeznaczona dla odbiorcy międzynarodowego (teksty w jęz. angielskim, niemieckim i francuskim). Zawiera artykuły wybitnych specjalistów z ośrodków akademickich w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Polski. Prezentuje wyniki najnowszych badań nad dramatem antycznym i jego wpływem na kulturę Europy Nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień mało dotychczas badanych (konwencje teatralne V i IV w. p.n.e., źródła ikonograficzne do rekonstrukcji zaginionych dramatów antycznych, dramat bizantyński oraz jego źródła biblijne i antyczne, analiza komedii Plauta, różne aspekty dramaturgii Seneki, wątki greckie w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego, recepcja Heraklidów Eurypidesa w XVII- i XVIII-wiecznej literaturze francuskiej etc.). 


Dijenis Akritas. Opowieść z kresów bizantyńskich.
Dijenis Akritas, Opowieść z kresów bizantyńskich
Przełożyła z języka nowogreckiego i opracowała Małgorzata Borowska 
Warszawa 1998 
ISBN 83-7181-066-0

Pierwsze polskie kompletne tłumaczenie i naukowe opracowanie jedynego poematu epickiego, jaki wydało Bizancjum. Jest to opowieść o czynach Bazylego Dijenisa, bizantyńskiego obrońcy wschodnich rubieży cesarstwa, potomka nawróconego na chrześcijaństwo arabskiego emira i córy arystokratycznego rodu greckiego. Postaci tej poświęcono siedem równorzędnych wersji poematu; która z nich jest pierwotna, dotąd nie rozstrzygnięto. Obszerny wstęp charakteryzuje każdą z tych wersji. Uzupełnieniem tłumaczenia, czerpiącego z kilku wersji, są bogate przypisy i bibliografia przedmiotu. 


Juliusz Bardach, Statuty litewskie a prawo rzymskie.
Juliusz Bardach, Statuty litewskie a prawo rzymskie 
Warszawa 1999 
ISBN 83-912525-0-7 

Książka jest owocem wieloletnich badań znanego historyka ustroju i prawa, specjalizującego się szczególnie w przepisach prawnych Wielkiego Księstwa Litewskiego. Prezentuje prądy kodyfikacyjne w XVI w., Statut z 1529 r., romanizację II Statutu i perypetie z nią związane oraz III Statut, jego oddziaływanie na kraje sąsiedzkie i funkcjonowanie w dobie Oświecenia i po rozbiorach. Książkę uzupełniają aneks i bogate przypisy.


Literatura i czasopiśmiennictwo polskie 1864–1918 wobec tradycji antycznej.
Literatura i czasopiśmiennictwo polskie 1864–1918 wobec tradycji antycznej 
Praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Z. Makowieckiego 
Warszawa 2000 
ISBN 82-912525-2-3 


Małgorzata Borowska, Barbajorgos. Książka do nauki języka nowogreckiego.
Małgorzata Borowska, Barbajorgos. Książka do nauki języka nowogreckiego
Warszawa 2000 
ISBN 83-214-1167-3

Pomyślany jako druga część Mormolyke, podręcznik wprowadza w tajniki greki współczesnej. Zawiera 40 lekcji o różnorodnej tematyce, prezentującej dzieje i kulturę Grecji Nowożytnej od upadku Konstantynopola po epokę współczesną, obyczaje ludowe, scenki codzienne, fragmenty prozy i poezji nowogreckiej. Zawiera bogate słownictwo dobrze przygotowujące do samodzielnej lektury tekstów literackich, a nawet naukowych. Mnóstwo dialogów, anegdot, humoru greckiego i zagadek nie pozwala uczniom nudzić się w trakcie nauki. Przewodnikami po książce są figury z ludowego teatru cieni, Karangioza, a stare ryciny ukazują obrazy miast i krajobrazów, które turysta ma okazję porównać z ich obecnym wyglądem. Książkę ożywia ponadto 8 barwnych ilustracji. Na dwóch kasetach studenci greccy nagrali teksty i dialogi z podręcznika, umożliwiając w ten sposób ćwiczenie poprawnej wymowy i intonacji. 


Marian Plezia, Okruchy ze stołu Arystotelesa i Cycerona
Marian Plezia, Okruchy ze stołu Arystotelesa i Cycerona 
Warszawa–Kraków 2000
ISBN 83-86956-80-1

Autorski wybór studiów i szkiców poświęconych Arystotelesowi i Cyceronowi znakomitego filologa klasycznego i humanisty, wytrawnego mediewisty, najwybitniejszego polskiego leksykografa-latynisty, edytora i interpretatora najdawniejszych świadectw dziejów państwa i narodu polskiego. Zestawienie Arystoteles–Cyceron zrodzone jest z tradycji Żywotów paralelnych Plutarcha, natomiast skupienie się na filozoficznej myśli Cycerona, interpretowanej poprzez jego dzieje i charakter, oraz na tych tekstach Arystotelesa, które stanowią materiał do rozważań nad żywotem i charakterem filozofa, pozwala na zauważenie trudno dostrzegalnych aspektów twórczości tych dwóch postaci. 
Książkę zamykają Amicorum commemorationes, wspomnienia przyjaciół, wśród nich Jerzego Turowicza i Stefana Świeżawskiego. 


Oktawia. Dramat z czasów Nerona.
Oktawia. Dramat z czasów Nerona
redakcja, wstęp i noty Małgorzata Borowska
Warszawa 2001
ISBN 83-85921-85-0

Zespołowe tłumaczenie dramatu dokonane, pod opieką prof. Małgorzaty Borowskiej, przez pięcioro ówczesnych studentów MISH-u i filologii klasycznej w Uniwersytecie Warszawskim: Katarzynę Marciniak (także autorkę posłowia), Dorotę Oleszczak (także autorkę przypisów), Annę Tarwacką, Magdalenę Zawadzką i Michała Malinowskiego. 


Z Rzymu do Rzymu
Z Rzymu do Rzymu 
Praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Axera i Marii Bokszczanin 
Warszawa 2002 
ISBN 83-85921-37-0

Książka wydana w ponad sto lat od pierwszej edycji Quo vadis Henryka Sienkiewicza, składa się z trzech części. Pierwsza obejmuje m.in. reprodukcję autografu wybranych fragmentów powieści, wypowiedzi Sienkiewicza o jego dziele oraz wypowiedzi na ten sam temat innych naszych pisarzy. Część druga to współczesne eseje i studia (autorstwa wybitnych uczonych: M. Bokszczkanin, J. Axera, M. Starowieyskiego, J. Kolendy, L. Marinellego, J. Okonia, A. Ziółkowskiego), obejmujące różne aspekty powieści. W trzeciej części natomiast zamieszczone zostały ilustracje. Publikacja ma nie tylko znaczenie rocznicowe, ale wzbogaca wiedzę o jednym z najwybitniejszych dzieł polskiej literatury. 



Łacina jako język elit
Łacina jako język elit
Koncepcja i redakcja naukowa Jerzy Axer 
Warszawa 2004
ISBN 83-920180-1-X (OBTA)
ISBN 83-7181-321-X (DiG)


Zamach Stanu w Dawnych Społecznościach
Zamach stanu w dawnych społecznościach
Praca zbiorowa pod redakcją Arkadiusza Sołtysiaka 
Warszawa 2004
ISBN 83-920180-3-6 

„Różnorodność zaprezentowanych modeli i scenariuszy nasunęła szereg pytań, jak choćby: czy zamach stanu prowadzi do zmiany ustroju, czy wręcz ma się zmieścić w ramach tego systemu ustrojowego? Czy jest on ograniczony tylko do elity społecznej, czy też może obejmować szersze grupy społeczne? Gdzie i czy jest wyraźna granica między zamachem a buntem czy rewolucją? Kiedy zamach stanu różni się od innych form przemocy, a zwłaszcza innych form przemocy wewnętrznej? Co jest zamachem stanu, a co nim nie jest, mimo obecności samej walki o władzę?
Inne pytania dotyczyły możliwości zastosowania terminu zamachu stanu do społeczności przednowożytnych: czy możemy mówić o zamachu stanu w przypadku społeczności, które są w trakcie budowania państwa, społeczności wczesnopaństwowych, a nawet plemiennych? Problem ten pojawił się w kilku referatach ukazujących gwałtowną zmianę władzy w takich właśnie społecznościach.” (Głosy z dyskusji; fragment).


Robert A. Sucharski, AEGAEO-GRAECA. Ku problemowi greckiej ciągłości kulturowej
Robert A. Sucharski, AEGAEO-GRAECA. Ku problemowi greckiej ciągłości kulturowej 
Warszawa 2005
ISBN 83-7181-379-1

„Turysta, który choć trochę zapoznał się z historią kultury greckiej, przy pierwszej wizycie na Agorze Ateńskiej doznaje zwykle niezwykłego szoku. Poza świątynią Hefajstosa (niesłusznie nazywaną też Thesejonem) – uniknęła ona zniszczenia po przemianie w Cerkiew Św. Jerzego – nie odnajdzie w zasadzie żadnych budowli, pamiętających czasy starożytnej demokracji ateńskiej. Ujrzy Stoę Attalosa, odbudowaną, by nie powiedzieć na nowo wybudowaną przez Amerykanów w latach 50-ych XX w., zobaczy bizantyńską (X w.) Cerkiew Św. Apostołów, a na miejscu Stoi Poikile – miejsca, w którym wykładał Zenon z Kition, ojciec stoicyzmu – zobaczy wagoniki metra-kolejki miejskiej. Z budowli o fundamentalnym znaczeniu dla ateńskiej demokracji: siedziby rady – buleuterionu, siedziby sądu – heliai, portyków, świątyń nie zostało nic poza fundamentami i/lub szczątkami kolumn. Pokazują one zarys architektonicznego układu agory w czasach starożytnych, bez dużej dozy wyobraźni jednak nie sposób odczuć charakteru i ducha dawnych Aten, owej – by użyć słów Tukidydesa, włożonych w usta Peryklesa – „szkoły wychowania Hellady”. Nikt jednak o zdrowych zmysłach nie dopuszcza do siebie myśli, iż Hefajstejon, Cerkiew Św. Apostołów, a nawet stukoczące obok wagoniki metra nie współtworzą ciągu greckiej kultury i cywilizacji, choć na pozór bardzo są od siebie odległe.” 


Owidiusz. Twórczość. Recepcja. Legenda.
Owidiusz. Twórczość. Recepcja. Legenda
red. Barbara Milewska-Waźbińska, Juliusz Domański
Instytut Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006
ISBN 83-904104-3-5

Książka zawiera referaty wygłoszone podczas międzynarodowej konferencji z okazji Setnego Jubileuszowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, który odbył się w Warszawie 16–18 września 2004 roku.


Katarzyna Marciniak, Pro Cicerone poeta. Proces Marka Tulliusza Cycerona na przestrzeni stuleci
Katarzyna Marciniak, Pro Cicerone poeta. Poezja Marka Tulliusza Cycerona na przestrzeni stuleci
Warszawa 2008
ISBN 978-83-923482-7-6

Proces Marka Tulliusza Cycerona toczy się już od ponad dwóch tysięcy lat i należy do najtrudniejszych spraw w historii kultury. Oskarżony, urodzony w Arpinum, w 106 roku przed Chrystusem, towarzyszy ludziom wykształconym w artes humaniores przez wszystkie epoki, od starożytności po wiek XXI. Stał się ikoną. Świętym. Zawsze więc znajdą się fanatycy, gotowi wynosić Arpinatę pod niebiosa, i obrazoburcy, którzy odważą się go krytykować. Zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy Cycerona są jednak jednomyślni w ocenie jego poezji. Mówienie o niej źle już w antyku staje się powszechne – rodzi się locus communis. W konsekwencji przez całe wieki wiersze Cycerona stanowią obiekt kpin studentów łaciny i przedmiot żartobliwych uwag humanistów.

W niniejszej pracy zostaje podjęta walka z krzywdzącym Arpinatę stereotypem. Proces Cycerona-poety jest tak samo ważny dla zrozumienia fenomenu Arpinaty, jak dyskusje nad jego prozą. Należy się przy tym skoncentrować nie na estetycznej ocenie Cycerońskiej poezji, ale na analizie funkcji pełnionej przez poetyckie dzieła Arpinaty. Marek Tulliusz bowiem posługuje się własnymi wierszami jako narzędziem w politycznych bataliach, w których bierze udział, a także – na skalę zdecydowanie większą – wykracza poza ramy konkretnej sytuacji historycznej i wykorzystuje poezję w swoim życiowym projekcie stworzenia za pomocą literatury wizji republiki idealnej, którą przekazuje przyszłym pokoleniom. Wiersze Arpinaty odciskają piętno na dziełach autorów wywodzących się z tradycji śródziemnomorskiej i – pośrednio lub bezpośrednio – zaangażowanych w realizację Cycerońskiego projektu. Na korzyść Cycerona-poety zeznają największe postaci kultury europejskiej: Katullus, Cezar, Horacy, Petrarca, Kochanowski, Wolter, ale i autorzy współcześni, jak Robert Harris, pochodzący z provincia Britannia autor wydanej w 2006 roku powieści Imperium…



Image title
Classics and Communism. Greek and Latin behind the Iron Curtain
eds. György Karsai, Gábor Klaniczay, David Movrin and Elżbieta Olechowska
Ljubljana: Znanstvena založba Filozofske fakultete; Budapest: Collegium Budapest Institute for Advanced Study; Warsaw: Faculty of “Artes Liberales”, 2013
ISBN 978-961-237-601-7


Classics and Class. Greek and Latin Classics and Communism at School
Classics and Class. Greek and Latin Classics and Communism at School
eds. David Movrin & Elżbieta Olechowska
Wydawnictwo DiG
Warszawa 2016
ISBN 978-83-7181-943-8


Artykuły:

Popularyzacja nauki:


© Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną
Zdjęcie teatru w Dodonie: Przemysław Kordos
Projekt strony: Rafał Łempicki
Top